«Στον αφρό» η εργοδοσία με δύο αποφάσεις - βόμβα του Αρείου Πάγου

Με δύο αποφάσεις - βόμβα, ο Αρειος Πάγος δημιουργεί νέα δεδομένα σε βάρος εργαζομένων που εμπλέκονται σε εργατικά ατυχήματα, ακόμα και θανατηφόρα για τους ίδιους. Με το θέμα ασχολήθηκε ο «Ριζοσπάστης» στις 21/3.
Πρόκειται για δύο αποφάσεις που ήρθαν πρόσφατα στη δημοσιότητα και κρίνουν θετικά το αίτημα της εργοδοσίας να αναγνωριστεί συνυπαιτιότητα (και μάλιστα σε μεγάλο βαθμό) σε βάρος εργαζομένων που ενεπλάκησαν σε εργατικό ατύχημα. Ο ένας, μάλιστα, έχασε και τη ζωή του. Είχαν προηγηθεί ανάλογες αποφάσεις του Εφετείου, το σκεπτικό των οποίων υιοθέτησε εξ ολοκλήρου ή μερικώς ο Αρειος Πάγος.

Γλίτωσε από το θάνατο, όχι από τη Δικαιοσύνη

Στην πρώτη περίπτωση, ένας οδηγός ψυγείου - νταλίκας, φορτωμένης με γαλακτοκομικά, έχασε τον έλεγχο του οχήματος σε δρόμο της Ιταλίας, με αποτέλεσμα να εκτραπεί και να προσκρούσει στο στηθαίο του αυτοκινητοδρόμου, στις 23/7/2011.
Σύμφωνα με τη δικογραφία, η νταλίκα κινούνταν με 90 χιλιόμετρα στο εθνικό δίκτυο Μπολόνια - Αγκόνα. Από τη σύγκρουση το μεγαλύτερο μέρος της νταλίκας καταστράφηκε, όπως και το φορτίο της, ενώ την τελευταία στιγμή ο οδηγός της κατάφερε να βγει από το όχημα που τυλίχτηκε στις φλόγες.
Η υπόθεση έφτασε στα αστικά δικαστήρια και κατόπιν στον Αρειο Πάγο, ο οποίος, υιοθέτησε πλήρως την απόφαση του Εφετείου και έκρινε ότι ο οδηγός της νταλίκας δεν εκτέλεσε την εργασία του με επιμέλεια.

Επομένως, σύμφωνα με την απόφαση, έχει ευθύνη για τη ζημιά που προκάλεσε στον εργοδότη του, δηλαδή για την καταστροφή της νταλίκας και του εμπορεύματος που μετέφερε. Μάλιστα, το ποσοστό της συνυπαιτιότητας του εργαζόμενου στο «ατύχημα» ορίστηκε στο 99% και τώρα ο εργοδότης - πρόκειται για ελληνική εταιρεία - μπορεί να ζητήσει αποζημίωση από τον οδηγό της νταλίκας!
Το σκεπτικό της απόφασης είναι αποκαλυπτικό: «Υπαίτιος του ατυχήματος και των συνεπειών που προκλήθηκαν από αυτό είναι ο οδηγός του οχήματος, καθόσον αυτός, παρότι έμπειρος και ικανός, ασχολούμενος επαγγελματικά με την οδήγηση φορτηγών, επέδειξε αμέλεια κατά την εκτέλεση ελιγμού προς τα αριστερά και δεν συγκράτησε το όχημα που οδηγούσε, κατά τρόπον ώστε αυτό να παραμείνει κινούμενο εντός της αριστερής λωρίδας κυκλοφορίας, αλλά έχασε τον έλεγχο αυτού, τον οποίο δεν ανέκτησε, με τις περαιτέρω συνέπειες...».
Δηλαδή, ο οδηγός της νταλίκας έχει συνυπαιτιότητα (στην πραγματικότητα την αποκλειστική ευθύνη για το «ατύχημα»...) επειδή σε έναν ελιγμό που έκανε, του ξέφυγε το όχημα και βγήκε από το δρόμο. Ο ίδιος κατέθεσε στο δικαστήριο ότι αντιμετώπισε πρόβλημα με τα λάστιχα του οχήματος.

Το θύμα γίνεται θύτης!

Η απόφαση του Αρείου Πάγου είναι απαράδεκτη και προκλητική. Μετατρέπει το θύμα σε θύτη και πάει να βγάλει «από πάνω» όχι μόνο τη συγκεκριμένη εργοδότρια εταιρεία, αλλά συνολικά την εργοδοσία και το κράτος της (υπηρεσίες και μηχανισμοί ελέγχου, αντεργατικοί νόμοι κ.ά.) που έχουν την αποκλειστική ευθύνη για τα εργατικά ατυχήματα, ανεξάρτητα από τους ιδιαίτερους παράγοντες που συντρέχουν σε καθένα από αυτά.
Η Δικαιοσύνη αποδίδει την ευθύνη του ατυχήματος στον εργαζόμενο, ο οποίος θα μπορούσε να είχε χάσει τη ζωή του, αγνοώντας τις πραγματικές συνθήκες στις οποίες εργάζονται αυτοί οι άνθρωποι, την ασυδοσία και την πίεση από την πλευρά της εργοδοσίας, που κυριαρχούν και στον κλάδο των Μεταφορών.
Δεν είναι λίγες οι καταγγελίες (συνήθως μετά από ένα σοβαρό ατύχημα) για τις άθλιες συνθήκες στις οποίες δουλεύουν οι επαγγελματίες οδηγοί (ανεξέλεγκτα ωράρια, κακοσυντηρημένα οχήματα, οδήγηση σε όλες τις καιρικές συνθήκες, πίεση για γρήγορη παραλαβή - παράδοση κ.ά.).
Ετσι, ο Αρειος Πάγος φτάνει να αντιμετωπίζει το συγκεκριμένο εργατικό ατύχημα σαν ένα συνηθισμένο τροχαίο, εξετάζοντας τις τυπικές συνθήκες στις οποίες έγινε. Με τέτοια κριτήρια και με πλήρη συναίσθηση ότι έτσι κάνει πλάτες στην εργοδοσία, ανοίγοντας επικίνδυνους δρόμους για τους εργαζόμενους - θύματα των εργατικών ατυχημάτων, αποδίδει την ευθύνη στον εργαζόμενο, καταλογίζοντάς του «αμέλεια» την ώρα της οδήγησης.
Η νομολογία, που δημιουργεί η συγκεκριμένη απόφαση, μπορεί να αξιοποιηθεί σε κάθε περίπτωση εργατικού ατυχήματος που φτάνει στα δικαστήρια για να «βγει λάδι» η εργοδοσία και να φορτωθεί η ευθύνη στον εργαζόμενο.

Ατομική ευθύνη η ασφάλεια στην εργασία

Υπάρχει, όμως, και κάτι ακόμα πιο επικίνδυνο. Η συζήτηση, που έγινε στον Αρειο Πάγο, φανερώνει την πρόθεση της Δικαιοσύνης να απαλλάξει γενικά την εργοδοσία από την υποχρέωση να διασφαλίζει στοιχειώδη μέτρα ασφάλειας για τους εργαζόμενους, θεωρώντας ότι αυτά είναι δική τους ευθύνη και περιλαμβάνονται στο μισθό!
Είναι αποκαλυπτική η γνώμη ενός μέλους του δικαστηρίου που μειοψήφησε στη συγκεκριμένη απόφαση, ισχυριζόμενος ότι δεν μπορεί να υπάρξει απόλυτη συνυπαιτιότητα του εργαζόμενου σε εργατικό ατύχημα, με το σκεπτικό ότι «ο εργοδότης με την αντιπαροχή του αμείβει την εργασία και όχι την ανάληψη κινδύνου».
Επομένως, συνεχίζει το σκεπτικό, «ο μισθός που λαμβάνει ο εργαζόμενος δεν αντισταθμίζει τους κινδύνους ζημιών στους οποίους αυτός εκτίθεται κατά την εκτέλεση της εργασίας του, μέσα σε συνθήκες ή καταστάσεις πίεσης τις οποίες αποκλειστικά διαμορφώνει και επηρεάζει ο εργοδότης. Ακόμη και για τον πιο επιμελή και ευσυνείδητο εργαζόμενο ενδέχεται να καταστεί αναπόφευκτη μια στιγμιαία χαλάρωση της προσοχής με εντελώς δυσανάλογες συνέπειες».
Η τοποθέτηση αυτή προδίδει τη συζήτηση που έγινε στην εξέταση της υπόθεσης από τον Αρειο Πάγο και η οποία συνοψίζεται στα εξής: Ακόμα κι αν τα μέτρα ασφάλειας από την πλευρά της εργοδοσίας είναι ελλιπή, η αποτελεσματική διαχείριση των όποιων ελλείψεων εμπίπτει στην ατομική ευθύνη του εργαζόμενου και εμπεριέχεται στο μισθό.
Με άλλα λόγια, η Δικαιοσύνη μιλάει με το στόμα του εργοδότη και λέει στον εργαζόμενο: «Μπορεί να οδηγάς ατελείωτες ώρες και να είσαι κουρασμένος, μπορεί να συντρέχουν πολλοί άλλοι λόγοι σε ένα "ατύχημα", αλλά εγώ σε πληρώνω για να αντεπεξέρχεσαι σε όλα αυτά, παίζοντας κάθε φορά τη ζωή σου κορόνα - γράμματα»!
Αυτό προκύπτει, άλλωστε, και από την ίδια την απόφαση, όπου ο οδηγός χρεώνεται την ευθύνη, επειδή ενεπλάκη στο «ατύχημα», αν και ήταν «ικανός» και «έμπειρος». Δηλαδή, σύμφωνα με την αστική Δικαιοσύνη, η ικανότητα και η εμπειρία ενός εργαζόμενου είναι προσόντα ικανά να εξουδετερώσουν κάθε έλλειψη σε μέτρα ασφάλειας που υποχρεούται να παίρνει η εργοδοσία!